Od początku powstania miasta - fortecy zamieszkiwały w tym mieście różne narodowości wraz ze swoimi tradycjami, zwyczajami i prawami. Mieszkańcami tegoż miasta byli Polacy, Rusini, Żydzi, Ormianie, Wołosi a nawet Grecy.
Rozdzielić tu należy ludność rodzimą i napływową. Rodzimą czyli pierwotną ludność tworzyli Polacy i Rusini jako najdawniejsi i najstarsi mieszkańcy jeszcze Zabłotowa oraz innych okolicznych wsi. Na mocy przywileju Andrzeja Potockiego z dnia 7 maja 1662 roku zaczęli osiedlać się Żydzi, którzy w późniejszym czasie otrzymali odrębny korzystny dla siebie przywilej. Podkreślić należy, że do dawniejszych mieszkańców miasta należą również Ormianie, którzy zostali obdarzeni odrębnym przywilejem z dnia 14 stycznia 1677 roku. Wszyscy mieli równe prawa z narodem polsko - ruskim.
Poniższa tabela przedstawia stan rodzin polskich i innych narodowości:1793 rok
Terytorium miasta |
Ilość rodzin:
|
|
polsko - ukraińskich:
|
ormiańskich:
|
żydowskich:
|
razem:
|
Śródmieście
|
30
|
20
|
235
|
285
|
Tyśmienickie przedmieście
|
267
|
77
|
68
|
412
|
Halickie przedmieście
|
107
|
5
|
99
|
211
|
Razem:
|
404
|
102
|
402
|
908
|
Największy przyrost ludności żydowskiej datuje się od roku 1789 tj. Od czasu rozciągnięcia na Galicję patentów Józefa II na korzyść Żydów.
Tabela obrazująca procentowy wzrost ludności:
Lata
|
Mieszkańcy w tyś.
|
Procent do 1857 roku
|
1857
|
12,9
|
100
|
1869
|
16,7
|
129
|
1880
|
22,5
|
174
|
1890
|
29,8
|
231
|
1900
|
45,4
|
351
|
1910
|
58,9
|
456
|
Statystyka wskazuje, że w wyszczególnionych przeze mnie latach językiem polskim posługiwało się około 9735 mieszkańców, natomiast językiem rusińskim 1649, niemieckim 6998, czeskim 42, słowackim 1. Dane według A. Szarłowskiego: "Stanisławów i powiat stanisławowski" str. 197-198.
W roku 1902 w Stanisławowie zamieszkiwało 44762 mieszkańców z tego 19718 było Żydów, 15682 Rzymsko-katolików, 1804 Grekokatolików, 558 Ewangelików i pozostali to Ormianie.
Pod wpływem odmiennych warunków bytu, odmiennego sposobu życia, zarobkowania, odróżniającymi się między sobą strojami, zwyczajami, panowała tu zupełna wolność sumienia, wyznania oraz tolerancja. Każdemu pełnoletniemu obywatelowi wolno było przechodzić z jednego wyznania na inne. Każde wyznanie mogło wykonywać publicznie swoje obrzędy religijne. Dokładne dane, które podałem tylko w części znajdują się w centralnym lwowskim archiwum historycznym we Lwowie - "Grodzkie Księgi z roku 1709" w których znaleźć można opis miasta oraz obraz ogólnego stanu mieszkańców, ich narodowości, przynależności stanowej, rzemiosła oraz inne dane.
Opracował: Rajmund Piżanowski
Na podstawie:
- A. Szarłowski "Stanisławów i powiat stanisławowski" str . 197-198, 161-164
- Kamil Barański "Przeminęli, zagończycy, chliborobi, chasydzi" str. 140
- I. Kopczak "Dynamika Ta ekonomiczna struktura naselenia Ivano-Frankiwska (1857 - 1986)" str. 71-73.