Stanisławów w oczach Michała Balińskiego

Stanisławów między dwoma Bystrzycami, uchodzącemi opodal do Worony, Pierwotna osada była wsią Zabłocie zwaną, którą począł około 1654 r. przeistaczać na miasto, sławny Stanisław Rewera Potocki Wda kijowski, a syn jego Jędrzej kaszt, krak., mąż rycerskiej cnoty, wzmocnił murem i wałami. Konsty. sejmu 1676 r. potwierdzając przywileje przez niego nadane, porównywa Stanisławów z prawami i prerogatywami innych miast oraz zaleca hetmanom mieć staranie o tej pogranicznej twierdzy, która od ostatniej zguby kraje Pokuckie ochroniła. Dailerac dworzanin Jana III pisze: miasto kształtnie jest obwarowane, a wspaniale ozdobny pałac, domy. zbrojownia, dają mu pierwszeństwo nad wszystkiemi miastami Rusi; znaczna część ludności składa się z Ormian i Wołochów nader zamożnych; widząc ubiór mieszkańców, jarmarki i mnóstwo wszelkich towarów, mniemanoby: że to jest punkt główny królestwa (on diroit ąue c'esi le'coeur du royaume). - Józef Potocki,żarliwy zwolennik obranego królem Stan. Leszczyńskiego, ogromne wyłożył sumy na obwarowanie miasta, według najnowszych zasad sztuki wojennej. Wczasie jego pobytu w Benderze przy Karolu XII: "hetman Sieniawski obległ 1712 r. fortecę i szturmował, a gdy się poddała, żołnierzy zabrał, z miasta wielki okup wziął i wsie wszystkie przez rozłożenie w nich wojsk spustoszył". (1) Pogrzeb tegoż Potockiego odbywał się tu 1751 r. Z nadzwyczajnym przepychem i okazałością: "przez dni sześć ze 120 armat spiżowych dziedzicznych ognia dawano, na co 4700 kamieni prochu wyszło". (2) Geogr. Galicyi 1786 r. takowe zawiera szczegóły: "miasto dziedziczne Katarzyny z Potockich Kossakowskiej kaszt. Kamieński, cale murowane w guście cudzoziemskim miastom nie ustępujące; pałacem, ratuszem, zbrojownią, fortyfika-cyą, kościołem niegdyś Jezuickim bogato od JW. Z Leszczyńskich Potockiej, siostry (?) króla Stanisława ozdobionym; a co jest osobliwa, iż Ta pani wielką kanarnią mając, tysiąc kanarków do Gdańska posłała i za nie tysiąc dukatów wziąwszy, na wystawienie w. ołtarza one wyłożyła. Był tu koś. wspaniały Trynitarzów; jest koś. ormiańskiej nacyi i cerkwie ruskie, piękne domy i kamienice wyniosłe, ulice szerokie i brukowane, bogate sklepy kupców i stajnie Ormian napełnione końmi na handel i wiele porządnych fabryk". Kollcgiata obrócona na farę, zawiera grobowce, w których spoczywają Potoccy: Jędrzej kaszt. krak. het. P.K. + 1692 r., jakoteż synowie .jego: Stanisław Ssta Halicki, zginął pod Wiedniem 1683 r. i Józef kaszt, krak. het. W.K. + 1751 r.
1) Pamięt. Do panów. Augusta II
2) Kuryer Polski 1751 r.
Michał Baliński
Tymoteusz Lipiński
STAROŻYTNA POLSKA (wyd. 1844 r.)
Kontakt
2238561 odwiedzin od 5 stycznia 2004 roku
Google Search

WWW stanislawow.net