Stanisławów między dwoma Bystrzycami, uchodzącemi opodal do Worony, Pierwotna osada była wsią Zabłocie zwaną, którą począł około 1654 r. przeistaczać na miasto, sławny Stanisław Rewera Potocki Wda kijowski, a syn jego Jędrzej kaszt, krak., mąż rycerskiej cnoty, wzmocnił murem i wałami. Konsty. sejmu 1676 r. potwierdzając przywileje przez niego nadane, porównywa Stanisławów z prawami i prerogatywami innych miast oraz zaleca hetmanom mieć staranie o tej pogranicznej twierdzy, która od ostatniej zguby kraje Pokuckie ochroniła. Dailerac dworzanin Jana III pisze: miasto kształtnie jest obwarowane, a wspaniale ozdobny pałac, domy. zbrojownia, dają mu pierwszeństwo nad wszystkiemi miastami Rusi; znaczna część ludności składa się z Ormian i Wołochów nader zamożnych; widząc ubiór mieszkańców, jarmarki i mnóstwo wszelkich towarów, mniemanoby: że to jest punkt główny królestwa (on diroit ąue c'esi le'coeur du royaume). - Józef Potocki,żarliwy zwolennik obranego królem Stan. Leszczyńskiego, ogromne wyłożył sumy na obwarowanie miasta, według najnowszych zasad sztuki wojennej. Wczasie jego pobytu w Benderze przy Karolu XII: "hetman Sieniawski obległ 1712 r. fortecę i szturmował, a gdy się poddała, żołnierzy zabrał, z miasta wielki okup wziął i wsie wszystkie przez rozłożenie w nich wojsk spustoszył". (1) Pogrzeb tegoż Potockiego odbywał się tu 1751 r. Z nadzwyczajnym przepychem i okazałością: "przez dni sześć ze 120 armat spiżowych dziedzicznych ognia dawano, na co 4700 kamieni prochu wyszło". (2) Geogr. Galicyi 1786 r. takowe zawiera szczegóły: "miasto dziedziczne Katarzyny z Potockich Kossakowskiej kaszt. Kamieński, cale murowane w guście cudzoziemskim miastom nie ustępujące; pałacem, ratuszem, zbrojownią, fortyfika-cyą, kościołem niegdyś Jezuickim bogato od JW. Z Leszczyńskich Potockiej, siostry (?) króla Stanisława ozdobionym; a co jest osobliwa, iż Ta pani wielką kanarnią mając, tysiąc kanarków do Gdańska posłała i za nie tysiąc dukatów wziąwszy, na wystawienie w. ołtarza one wyłożyła. Był tu koś. wspaniały Trynitarzów; jest koś. ormiańskiej nacyi i cerkwie ruskie, piękne domy i kamienice wyniosłe, ulice szerokie i brukowane, bogate sklepy kupców i stajnie Ormian napełnione końmi na handel i wiele porządnych fabryk". Kollcgiata obrócona na farę, zawiera grobowce, w których spoczywają Potoccy: Jędrzej kaszt. krak. het. P.K. + 1692 r., jakoteż synowie .jego: Stanisław Ssta Halicki, zginął pod Wiedniem 1683 r. i Józef kaszt, krak. het. W.K. + 1751 r.
1) Pamięt. Do panów. Augusta II
2) Kuryer Polski 1751 r.
Ostatnie...
