Drogi Czytelniku, który znałeś Stanisławów zanim przeniesiesz tam swą duszę utęsknioną. Przypomnij sobie co o tym mieście wiesz, a czego przecież nie pamięta się na co dzień…
Drogi Czytelniku, który nie znałeś Stanisławowa: zechciej razem z nami pochylić się nad tym wspaniałym, a zapoznanym miastem, podumaj nad nim i nad jego losem..
1. Miasto mądrze i pięknie zlokalizowane w widłach dwu Bystrzyc. Nadwórniańskiej i Sołotwnskiej. znakomicie rozplanowane, pomyślane jako twierdza ku obronie ziem południowo-wschodnich Rzeczypospolitej. Założone około roku 1656 przez Jędrzeja Potockiego. Stanisławowem nazwane od imienia jego poległego pod Wiedniem syna Stanisława.
2. Miasto dynamicznego rozwoju, choć najmłodsze ze wszystkich historycznych miast Polski - przecież wyrosło szybko na drugi po Lwowie ważny ośrodek kultury i polskiego życia narodowego na ziemiach południowo-wschodnich, w okresie międzywojennym siedziba dużego terytorialnie województwa.
3. Bohaterskie miasto, zawsze wierne, spłaciło Polsce swą daninę krwi od najazdów tatarsko-tureckich poczynając, na ZWz i AK w czasie II wojny światowej kończąc. Stąd poszło wiele transportów Polaków na Sybir i do Kazachstanu i nie obyło się bez mordów bezbronnej ludności polskiej. Tu, w Czarnym Lesie, miał miejsce straszliwy pogrom inteligencji, głównie nauczycielstwa polskiego w 1941 roku.
4. Miasto zwane Grodem Dziewicy - od Cudownego Wizerunku Najświętszej Matki Bożej Łaskawej z kościoła ormiańskiego - Patronki Stanisławowa.
5. Siedziba zabytkowej Fary, podniesionej do godności kolegiaty w 1669 roku, przy której Potocki założył Akademię, dając początek szkolnictwu, mającemu kulturą promieniować na dzikie Zadnieprze. W Kolegiacie Sienkiewicz umieścił scenę pogrzebu Pana Wołodyjowskiego.
6. Tygiel narodowości, wyznań i kultur. Żyli tu obok Polaków Rusini-Ukraińcy, Huculi i Bojkowie, Żydzi, Ormianie, Niemcy, wszyscy w przykładnej zgodzie - do czasu, niestety. Mieli swoje kościoły, cerkwie, synagogi oraz szkoły, organizacje i instytucje.
7. Stąd rodem było wielu ludzi zasłużonych dla Polski i polskiej kultury. Tu urodził się w pobliskim Hołoskowie Franciszek Karpiński, twórca pięknych pieśni polskich, oraz inni poeci i pisarze, uczeni, politycy i żołnierze.
8. Młodzież kochano w tym mieście. Oprócz licznych szkół dla wszystkich narodowości, rozwijały się prężne organizacje sportowe i turystyczne. "Sokół" i harcerstwo, drużyny strzeleckie (wizytował je Józef Piłsudski).
9. Stolica wielkiego, pięknego regionu Naddniestrza, Pokucia, Podkarpacia, Huculszczyzny, o rozległych górach i lasach, terenach turystycznych i letniskowych. Kraina folkloru i legend - gdzie szum Prutu, Czeremoszu. Niekończące się szlaki wędrówek po górach, schroniska - unicestwione przez ostatnie dziesięciolecia, do dziś nazywane przez Hucułów polskie stieżki.
10. Miasto, które zawsze uznawało Kraków za duchową stolicę Polski. Już przy zakładaniu Akademii stanisławowskiej w XVII wieku, korzystano z sił profesorskich z Uniwersytetu Krakowskiego, ale i Stanisławów rewanżował się Krakowowi wybitnymi obywatelami.
Ostatnie...