Krystyna Tokarska

Żurów

W najbliższej okolicy Bukaczowiec znajdowały się dwie parafie: Żurów i Martynów. Wiele informacji o samych miejscowościach i znajdujących się w nich kościołach znalazłam w wymienionych niżej książkach.1 Mam nadzieję, że podając informacje tam zamieszczone, przybliżam naszym Czytelnikom historię najbliższej okolicy TAMTEJ ziemi.
Żurów - kiedyś miasteczko - z 1771r. pochodzi informacja, że był najmniejszym miastem w powiecie żydaczowskim i w tym czasie utracił prawa miejskie; obecnie niewielka wieś. Podobnie jak niedalekie Żurawno, był miejscem wydobywania cenionego alabastru.
W 1394r. król Władysław Jagiełło nadał Żurów Danile Zaderewickiemu, protoplascie rodu Daniłowiczów herbu Sas, w ręku którego miejscowość pozostawała przez blisko cztery wieki. W 1510r. na podstawie przywileju króla Zygmunta Starego Michał Daniłowicz lokował tu miasto. Uzyskany wówczas przywilej cotygodniowego targu został później rozszerzony o jarmark w dniu św. Marcina.
W XVI w. była tu już parafia, nieco później także szkoła parafialna. W 1598 r. kościół zasłynął cudem z hostią (w czasie nabożeństwa) opisanym w materiałach procesowych wysłanym do Rzymu. Kościół cieszył się wówczas znaczną sławą także wśród prawosławnych. Na początku XVII w. podskarbi wielki koronny Mikołaj Daniłowicz ufundował nowy, murowany. Wznoszony był przez znanych budowniczych lwowskich: Pawła Rzymianina i Wojciecha Kapinosa.
Wieża kościoła zakończona była baniastym, ośmiobocznym hełmem, zwieńczonym ażurową latarnią z kopułką, na której stał krzyż. Jak na prowincjonalną świątynię, wnętrze było bogato wyposażone. Było tam pięć ołtarzy: w głównym znajdował się obraz Wniebowzięcie Najśw. Panny Marii, w bocznym cudowny wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem w srebrnej sukience z koronami i berłem; jego sława zadecydowała o funkcji świątyni jako lokalnego sanktuarium i miejsca pielgrzymek. Pozostałe poświęcono: Chrystusowi Ukrzyżowanemu, św. Janowi Chrzcicielowi oraz św. Antoniemu. Było tam wiele innych obrazów i rzeźb (pozłacanych) o wysokiej wartości artystycznej. Była również rzeźbiona ambona, alabastrowa chrzcielnica; na drewnianym chórze były ośmiogłosowe organy. W prezbiterium znajdował się kobiecy nagrobek (prawdopodobnie żony fundatora) z alabastru, stylem zbliżony do pomnika św. Jana z Dukli w lwowskim kościele bernardynów oraz do rzeźb z fasady kościoła w Komarnie. Pod prezbiterium i nawą znajdowały się krypty, wejście do nich zamykały kamienne płyty.
Kościół był wielokrotnie remontowany (głównie po pożarach), ostatni znaczny remont dachu i murów przeprowadzono tuż przed wojną. W okresie międzywojennym w skład parafii wchodziły: Czeremchów, Hrehorów, Jawcze, Józefówka, Kołokolin, Oskrzesińce, Podmichałowce, Wasiuczyn (z Olchową), Wierzbica
Centrum miejscowości, położone na niewielkim wzniesieniu otoczonym ramionami Świrza zachowało oryginalny małomiasteczkowy układ przestrzenny z wydłużonym rynkiem, który otaczała gęsta zabudowa stłoczona na bardzo wąskich działkach. Do II wojny św. przeważały w niej parterowe domy z I poł. XIX w. o skromnym, klasycystycznym wystroju; część z nich zachowała się do dziś. Nie przetrwał niestety najcenniejszy zabytek - późnorenesansowy kościół,
Do 1939r. żurowski kościół był lokalnym sanktuarium maryjnym. Otaczany kultem obraz Matki Bożej, pochodzący z przełomu XVI i XVII w., został w 1944r., po zamknięciu kościoła, przeniesiony do miejscowej cerkwi, gdzie znajduje się do dziś.
Po zamknięciu kościół służył jako magazyn; ok. 1958r. został rozebrany. Zachowała się tablica fundacyjna kościoła, z datą 15.08.1621r., w bogatym obramieniu przechowywana obecnie w miejscowej szkole. Istnieje nadal plebania z 1925r.
Krystyna Tokarska

Przypisy

  1. Praca zbiorowa. Kościoły i klasztory dawnego województwa ruskiego, tom 10, Grzegorz Rąkowski. Podole Przewodnik po Ukrainie Zachodniej cz. II
Kontakt
2265122 odwiedziny od 5 stycznia 2004 roku
Google Search

WWW stanislawow.net