Słowo o Marianie Grzybowiczu

Z pośród wielu opisów dawnego Stanisławowa jednym z najciekawszych a równocześnie najobszerniejszych, przedstawiających dużą wartość historyczną jest opis M. Grzybowicza w pracy rękopiśmiennej tegoż autora pt. "Historia obwodowego miasta Stanisławowa w Galicji w roku 1847. Rękopis przez długie lata znajdował się w archiwum miejskim w Stanisławowie. Według relacji wiarygodnych osób ze Stanisławowa rękopis widziano w 1937 roku w archiwum miejskim podczas inwentaryzacji.

Jeśli chodzi o postać autora to z braku bliższych danych jest prawie nieznana i tak naprawdę to bardzo mało o nim wiemy. Jest on właściwie pierwszym historykiem miasta Stanisławowa, który dał próbę syntetycznego ujęcia przeszłości Grodu Rewery. Chociaż praca nigdy nie była publikowana mimo to stała się źródłem wiadomości dla późniejszych historyków miasta Stanisławowa, z których tacy jak Barącz, Szarłowski ,Zieliński bardzo obficie z niej czerpali.

Szczególną wartość posiada ze względu na część drugą ,ilustrującą stan miasta Stanisławowa z połowy XIX wieku. Poza tym należy traktować pracę M. Grzybowicza jako pamiętnik autora z tych czasów kiedy pisał i stąd właśnie pochodzi jej wartość jako dokumentu historycznego znaczenia.

Praca M. Grzybowicza obejmuje 28 stron manuskryptu, który składa się z trzech części. Cześć pierwsza obejmuje właściwą historię Stanisławowa do roku 1846, oparta na wspomnieniach. Część druga obejmuje opis miasta z roku 1846 i jest najcenniejszą częścią pracy Grzybowicza. Zawiera ona dość wyczerpujący obraz miasta z XIX wieku i to z każdej niemal dziedziny życia miejskiego. W szczególności na uwagę zasługują wiadomości topografii miasta z tego czasu, opis ważniejszych budowli i pamiątek historycznych grodu, dane statystyczne z życia gospodarczego i stosunków ludnościowych miasta oraz szereg drobniejszych wzmianek historycznych.

Część trzecia pracy M. Grzybowicza, która zawiera wiadomości z genealogii rodu Potockich wzięte zostały niemal dosłownie z herbarza Kaspera Niesieckiego, dlatego specjalnej wartości nie posiadają. Wszystkie jego prace przypadają na lata 1821 - 1847.