Pomnik Adama Mickiewicza

Mieszkańcy Stanisławowa postanowili wystawić w swoim mieście pomnik ku czci twórcy "Pana Tadeusza". Pomysł pojawił się w 1890 roku, którego inspiratorkami były żony miejscowych notabli. Zainicjowały powstanie komitetu organizacyjnego na czele, którego stanął profesor gimnazjalny Paweł Bryl. Komitet zajął się zdobyciem funduszy oraz znalezieniem odpowiedniego artysty, który wykonałby pomnik. Na konto komitetu wpłynęły pieniądze od rady miejskiej, władz powiatowych, kasy oszczędności oraz ze składek mieszkańców miasta i okolic.

Zaplanowany termin odsłonięcia na listopad 1896 okazał się nierealny. Kamień z okolic Tarnopola, z którego miał być wykonany pomnik i cokół nie nadawał się do wykonania rzeźby. Kolejnym kłopotem był teren, który okazał się zbyt miękki.

Dopiero 20 listopada 1898 roku tj. osiem lat od rozpoczęcia budowy pomnika A. Mickiewicza w Stanisławowie dokonano przy udziale wielkiej ilości mieszkańców uroczystego odsłonięcia.

Mieszkańcy Stanisławowa postanowili wystawić w swoim mieście pomnik ku czci twórcy "Pana Tadeusza". Pomysł pojawił się w 1890 roku, którego inspiratorkami były żony miejscowych notabli. Zainicjowały powstanie komitetu organizacyjnego na czele, którego stanął profesor gimnazjalny Paweł Bryl. Komitet zajął się zdobyciem funduszy oraz znalezieniem odpowiedniego artysty, który wykonałby pomnik. Na konto komitetu wpłynęły pieniądze od rady miejskiej, władz powiatowych, kasy oszczędności oraz ze składek mieszkańców miasta i okolic.

Zorganizowano konkurs na artystę, który wygrał rzeźbiarz pochodzący ze Lwowa Tadeusz Błotnicki. Komitet postawił mu warunki: figura poety miała być zrobiona z  kamienia pochodzącego z okolic Tarnopola w wysokości 2,25 metra, cokół pod tablicą dedykacyjną miał posiadać dodatkowe ozdoby w postaci symboli poezji, poeta miał być ubrany w tradycyjny strój z okresu, którego pochodził, a głowa zaś wiernym portretem Mickiewicza. Za wykonany pomnik Błotnicki miał otrzymać 3 tyś złotych reńskich. Pomnik miał być odsłonięty w listopadzie 1896 roku. Z pomocą do wykonania tegoż przedsięwzięcia pośpieszył hrabia Lanckoroński. Dzięki jego pomocy T. Błotnicki wyjechał na 1,5 roczne studia do Włoch. Tam w 1891 roku we Florencji zaprzyjaźnił się z Lenartowiczem. Korzystał z jego pracowni, wskazówek i przygotowywał się do prac nad pomnikiem. Do wykonania podobizny poety wykorzystał jego maskę pośmiertną. Ona pomogła mu odtworzyć zarysy czaszki a resztę uzupełnił na podstawie wizerunków Mickiewicza znajdujących się w zbiorach muzeów. Zaplanowany termin odsłonięcia na listopad 1896 okazał się nierealny. Kamień z okolic Tarnopola, z którego miał być wykonany pomnik i cokół nie nadawał się do wykonania rzeźby. Kolejnym kłopotem był teren, który okazał się zbyt miękki. Dopiero 20 listopada 1898 roku tj. osiem lat od rozpoczęcia budowy pomnika A. Mickiewicza w Stanisławowie dokonano przy udziale wielkiej ilości mieszkańców uroczystego odsłonięcia.

Rzeźba została zrobiona z włoskiego marmuru, ważyła 8 ton i miała 2,81 metra wysokości. Rzeźbiarz przedstawił poetę z książką w ręku w chwili natchnienia. Na cokole napis: "Adamowi Mickiewiczowi w setną rocznicę urodzin - obywatelstwo miasta Stanisławowa 1898 rok".

Dla ciekawości warto podać, że w roku 1903 rzeźbiarz zrobił idealną kopię stanisławowskiego pomnika i sprzedał miastu - Wieliczce.

W latach 1918-1919 podczas walk polsko-ukraińskich pomnik został uszkodzony przez Ukraińców, którzy próbowali powalić na ziemię figurę Adama Mickiewicza. Okazało się, że był dość trudny do zniszczenia i obtłukiwali go siekierami, kamieniami oraz innymi ciężkimi narzędziami, co doprowadziło do uszkodzenia figury i cokołu. Mimo uszczerbku pomnik przetrwał, lecz trzeba było go odrestaurować i naprawić uszkodzenia. Nie mógł już pomóc w tym artysta, ponieważ zmarł 31 marca 1928 roku.

W roku 1930 skopiowano uszkodzoną figurę Mickiewicza i odlano ją w brązie. Ten skopiowany pomnik ustawiono na nowym cokole, który był nieco wyższy od poprzedniego i o prostym kształcie. W takim stanie przetrwał do II wojny światowej.

W okresie okupacji Polacy pomnik Adama Mickiewicza ukryli zakopując go. Pomnik zawdzięcza ocalenie Kazimierzowi Tatarowi.

Dzisiaj pomnik Mickiewicza znajduje się w tym samym miejscu tylko dawny cokół został zastąpiony prostopadłościanowym klockiem, który wynosi pomnik wieszcza na imponująco okazałą wysokość. Tak też przetrwał pomnik Adama Mickiewicza do czasów obecnych.