"Z A R Z E W I E"

Przed powstaniem Stowarzyszenie uczestników Ruchu Niepodległościowego „Zarzewie” o wiele wcześniej, bo  w lipcu 1884 roku powstała w Stanisławowie filia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, która z reguły była organizacją ludzi dorosłych. Obszerniej o działalności „Sokoła” w Stanisławowie napiszemy w innym artykule, ponieważ, działalność i aktywność stanisławowskiego „Sokoła” była ogromna i obejmowała szeroki zakres.

Jeśli chodzi o Zarzewiaków to w ogromnej swej większości wyszli z tajnych organizacji szkolnych, jakimi były „Pet”, czyli organizacja młodzieży szkół średnich – znana w pełnym brzmieniu „Przyszłość” (organizacja trójzaborowa).

Organizacja Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie” rozpoczęła oficjalnie działalność w czerwcu 1909 roku, a w grudniu tegoż roku wydała swój pierwszy numer „Zarzewia”. Siedzibą obrano Kraków.

We Lwowie przy Komendzie Naczelnej Polskiego Związku Wojskowego utworzono Komisję Wychowania Fizycznego”, dzięki której powstawały „Oddziały Ćwiczebne”, między innymi w Stanisławowie. W tym czasie Zarzewiacy stopniowo wprowadzali ruch harcerski, początkowo jako tajny skauting, głosząc hasło walki zbrojnej o Polskę Niepodległą, zobowiązując wszystkich członków do ćwiczeń wojskowych, by wytworzyć typ żołnierza gotowego w każdej chwili stanąć do walki.

W Stanisławowie bardzo wcześnie pojawiły się młodzieżowe grupy, działające w tajnych organizacjach. Kółka tych organizacji istniały i działały w każdym gimnazjum.

Stanisławowskie nielegalne grupy młodzieży niepodległościowej były jeszcze przed rokiem 1900 dobrze zorganizowane a ich program obejmował ćwiczenia wojskowe, historię wojskowości, naukę o broni, czytanie map i gimnastykę. W  krótkim czasie stanisławowska młodzieżówka „Zarzewia” zaliczała się do jednych z najlepiej wyszkolonych. Z całej Galicji do „Zarzewia” napływało coraz więcej chętnej młodzieży. Ruch zarzewiacki zgromadził pod swoimi sztandarami przeszło 10.000 członków. Jak na owe czasy była to spora liczba przygotowanej bojowo młodzieży zdolnej do walki o Niepodległość Polski. Kiedy nadszedł czas zrywu ONI zasilili szeregi Legionów.

W tym miejscu należy nadmienić, iż pomimo rozwiązania się Zarzewia w 1920 roku, to w dniach 10 - 11 listopada 1936 r. odbył się w Stanisławowie uroczysty Zjazd Zarzewiaków, ( Zarzewie Polskich Drużyn Strzeleckich b.tajnego Skautingu i innych organizacji niepodległościowych). Celem Zjazdu było odetchnąć w koleżeńskim gronie wspomnieniami wspólnie przeżytych, minionych chwil, w których zawsze byli gotowi do godnego oddania swych wszystkich sił, wiecznie żywej sprawie polskiej – Państwu kroczącemu ku lepszej przyszłości.

W trakcie trwania obchodów dokonano wmurowania pamiątkowej tablicy na budynku przy ulicy Króla Jana III pod nr.16, na którą właściciel domu P. Kajetan, członek stanisławowskiego Skupienia wyraził zgodę.

Warto przypomnieć, że w tym budynku przed pierwszą wojną światową mieścił się tzw. lokal XXIV Polskiej Drużyny Strzeleckiej. W nim skrycie odbywały się wojskowe wykłady. Stamtąd wychodziły instrukcje i rozkazy. Miesiąc przed rozpoczęciem Zjazdu na posiedzeniu Skupienia w październiku prezes Jan Kozak złożył wniosek do magistratu o nazwanie ulicą Zarzewie, nowo powstałej ulicy bocznej z 3-Maja, tuż za szkołą im.Królowej Jadwigi. Magistrat przychylił się do wniosku i uchwałą nr. 82 z dnia 9 stycznia 1937 roku nadano nazwę nowej ulicy - ZARZEWIE.