"Gwiazda" Stowarzyszenie Rękodzielników

Stowarzyszenie Rękodzielników „Gwiazda” powstało w Stanisławowie około 1870 roku. Jak podają źródła to  jeszcze przed pożarem miasta w 1868 roku czyniono starania, aby młodzież rękodzielnicza miała własną kulturalno-oświatową organizację. Było to pierwsze w Stanisławowie Stowarzyszenie Rękodzielników.

Wcześniej od „Gwiazdy” w latach 1867-68 istniało Stowarzyszenie zwane „Kasyno Mieszczańskie”, które w jakimś sensie spełniało rolę oświatową, lecz nie skupiało młodzieży rzemieślniczej.

Założenie Stowarzyszenia Rękodzielników miało na celu nie tylko jej zrzeszenie, ale upowszechniania wiedzy niezbędnej w wykonywaniu rzemiosła.

Inicjatorem założenia „Gwiazdy” był znakomity burmistrz Stanisławowa dr Ignacy Kamiński, który równocześnie był współtwórcą Banku Zaliczkowego.

Do założycieli ‘Gwiazdy” należeli dr Walery Szydłowski, dr Zygmunt Mroczkowski, Stanisław Brykczyński, ks. Jędrzej Bajewski i wielu innych znakomitych ludzi oddanych rozwojowi miasta.

Pierwszym prezesem został wybrany Jarema ówczesny inspektor szkół ludowych. Stowarzyszenie „Gwiazda” w krótkim czasie założyło bibliotekę, kółko teatralne, biuro porad prawnych i pośrednictwa pracy.

W 1894 roku wprowadzono dla członków „Gwiazdy jednolite umundurowanie. Były to: granatowa czamara, granatowe spodnie do butów, amarantowa koszula, czapka rogatywka ze znakiem „Gwiazdy” i pas z klamrą, na której widniał orzeł polski.

Początkowo „Gwiazda mieściła się przy ulicy Krasowskiego opodal młyna, potem kilkakrotnie zmieniała swoje locum.

Od 1890 roku przeniosła się do lokalu Sedelmayera. Mieściła się krótko przy ul. Halickiej (u Orłowskiego) potem powróciła na ul. Sedelmajerowską, aż w końcu otrzymała swój lokal przy 3-go Maja 26 a od 1913 roku przy Sapieżyńskiej 20.

Z inicjatywy „Gwiazdy” wybudowano w 1909 roku bursę rzemieślniczą, o której będzie mowa w innym artykule.

Ostatnie walne zgromadzenie odbyło się 20 kwietnia 1913 roku, na którym dokonano połączenia „Gwiazdy z Towarzystwem im. Kilińskiego i Tow. Św. Józefa w jedno Stowarzyszenie Rzemieślników „Gwiazda” im. Jana Kilińskiego.

Wybuch pierwszej wojny światowej przerwał działalność Stowarzyszenia. Dopiero w roku 1920 „Gwiazda” wznowiła działalność w Kasynie Polskim.